2 Ocak 2020 Perşembe günü, tünel ve köprülerin önümüzdeki
yıl için geçiş ücretleri açıklanacak. Ücret artışları dolara bağlı olarak otomatiğe
bağlandığı için 31 Aralıktaki dolar değeri tahmin edilirse, geçiş ücretleri
önceden belirlenebilir. Her şey, ihale aşamasında ve şirket yararına sözleşmelere
konmuş… Avrasya Tüneli geçiş ücreti, (tek geçiş) binek arabalarda 4 dolar + KDV+ABD Tüketici Fiyat Endeksini (CPI);
minibüslerde 6 dolar
+KDV +ABD Tüketici Fiyat Endeksi (CPI)dir. Tünel, kent içi geçiş
olduğu için, ücreti gidiş-dönüş olarak hesaplamak gerekiyor. Yani, halka dönük
gerçek kullanım ücreti, binek arabalarda 8 + KDV (%8) + yüzde 2 ABD Tüketici Fiyat Endeksini
(CPI)=8,81 dolara, çıkıyor. Bu rakam,
minibüslerde 13,22 dolar oluyor. Son günlerde yükselmeye başlayan ve değeri
bugün 5,91 (18 Aralık) lira olan dolar, ay sonunda örneğin 6,82 olursa, binek
arabalar Avrasya Tünelin’de tek geçiş için 30, gidiş geliş için 60 lira
ödeyecek. Bu miktar minibüslerde 45 ve 90 lira olacak.
Avrasya Tüneli ve Köprüler
Halkın önemli bir bölümü;
tünellere köprülere ya da otoyollara bakıp gördüklerinden etkileniyor ve bu ‘büyük eserleri’ ülkeye kazandıranları
takdirle anıyor. Bu yatırımları hayranlık duyguları içinde izliyor.
Bilgiden yoksun insanlar
için bu sonuç olağandır. Görüntü etkileyici, yaymaca yoğundur. Arabasının
olmaması, köprüyü ya da tüneli kullanmaması duygularında bir değişiklik
yapmıyor. Ülkeyi zora sokacak bir mali yükünün altına girildiğini, sonuçların
kendi yaşamını olumsuz etkileyeceğini aklına getirmiyor.
Ekonomiden Siyasete
Bilgisizlik, öngörüsüzlüğü
ekonomik alandan çıkarıyor ve siyasi alana taşıyor. Olaylar arasında bağ
kurulamıyor. Zengin işi bu pahalı yatırımları yaptıranları, büyük işler yapan büyük insanlar olarak
görüyor.
Yap-işlet-devret
yöntemiyle yaptırılan yatırımlar borçlanma olarak görülmüyor.
Ekonomik sorunların ağırlaştığı bir dönemde gerekli olup olmadığı da
sorgulanmıyor. Halka; devlet hazinesinden para çıkmadığı, yatırımları
şirketlerin gerçekleştirdiği, bedelin hizmeti alan kullanıcılar tarafından ve
uzun yıllara yayılarak ödeneceği söyleniyor.
Doğru gibi görünen bu savlar, işin gerçeğini öğrenip değerlendirmeyen
insanları doğal olarak etkiliyor. Oysa, konu; Türkiye’nin içinde bulunduğu
koşullar, üslenilen yükümlülükler, ödemenin biçim ve miktarıyla birlikte ele
alındığında, söylenenlerin gerçeği yansıtmadığı, kimi gerçeklerin de
söylenmediği ortaya çıkıyor.
Koşullar,
Gerçekler
Avrasya Tüneli,
5.4 kilometresi deniz tabanı altında, 9.2 kilometresi yol genişletme ve
iyileştirme çalışmalarından oluşuyor. Çapı 13,7 metre. İki katlı; 2 gidişi ve 2
gelişi var. Yalnızca binek arabalar ve küçük minibüsler geçebiliyor. Maliyeti 1
milyar 245 milyon dolar.
Şirketin özkaynak yatırımı 285 milyon, kredi
tutarı 960 milyon dolar. Kredide Hazine garantisi var, şirket borcunu
ödemezse devlet ödeyecek. Yapımcı şirketin imtiyazlı kullanım süresi 26 yıl (25 yıl, 11 ay, 9 gün).
Köprü, tünel ve otoyollarda,
araç geçiş ücretlerinde artış ABD tüketici endeksine (CPI) bağlandığı için, geçiş
ücretleri hem dolar olarak hem de Türk lirasının değer yitimi nedeniyle
artıyor. CPI endeksi, 2018 için yüzde 2’dir.
Geçişler Azalacak, Ödemeler Artacak
Gelir düzeyi düşen
insanlar, köprü ve yolları daha az kullanacak, geçişler daha da azalacak.
Şimdiden artmaya başlayan tepkiyi azaltmak için, geçiş ücretlerindeki KDV yüzde
18’den yüzde 8’e düşürüldü. Yani, hazine gelirinden köprülere dolaylı olarak
yeni bir kaynak daha aktarılmış oldu.
2018 Bütçesi’ne; Avrasya Tüneli,
Osmangazi Köprüsü ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden geçmeyen araçlar; şehir hastanelerinde
yatmayan hastalar için, 2018 bütçesine 6,2 milyar lira ödenek konmuştu. Ödeneğin yüzde 60’ı, 2 köprü ve 1 tünelde geçmeyen araçlar için
ödeniyor. Geride daha Şehir hastanelerine ve başka yap-işlet-devret
yatırımlarına yapılacak ödenmeler var. Bütçe’de ayrılan para yetmiyor.
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın Araç Geçiş Raporu’nda açıklanan veriler, köprü geçişlerindeki
zararı ortaya koyuyor. Rapor; Yavuz
Sultan Selim ve Osmangazi Köprüleri ile
Avrasya Tüneli’ndeki araba
geçişlerinin, şirketlere verilen geçiş garantilerinin büyük farklarla altında
kaldığını gösteriyor.
Osmangazi Köprüsü
Osmangazi Köprüsü’nde günlük 40 bin araç geçiş garantisi
verilmiş. Köprü geçiş ücreti, 3. Sınıf araçlar için 35 dolar. Buna KDV ve
Amerikan Tüketici Endeksi eklenince bedel 38,5, dolara çıkıyor. Aynı
hesapla, 3. Sınıf araçlar için geçiş ücreti, 2 Ocak 2020’de 263 lira olacak.
Osmangazi Köprüsü’nden 2017’de günde ortalama 14 bin araç geçmiş. Geçmeyen
günlük 26 bin, yıllık 9,5 milyon aracın bedeli 368 milyon dolar yapıyor. Bu
parayı da Hazine yani halk ödedi.1
Ulaştırma Bakanı günlük
geçiş sayısının 2019’da 21 bin olduğunu açıklamış. Rakam doğruysa ve geçişlerin
ortalamasını 3. Sınıf araçlar olduğunu kabul edersek, geçmeyen araç sayısı günlük
19 bin, yıllık 7 milyon oluyor. Bunlar için de, devlet 270 milyon fazla ödeme
yapılacak. Osmangazi Köprüsü’nün yatırım bedeli 1
milyar 140 milyon dolardır.Yani devletin geçmeyen araçlar için şirketlere 4 yılda
ödediği parayla, yeni bir Osmangazi köprüsü yapılabilecekti.
Yavuz Sultan Selim
Köprüsü
Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde geçiş ücreti otomobillerde
3 dolar. KDV ve ABD Tüketici Endeks artışı eklenince geçiş ücreti otomobillerde
3,3, kamyonlarda ortalama 16,2 dolar oluyor.
Yavuz
Sultan Selim Köprüsü’nün2 Ocak’ta açıklanacak 2020 geçiş ücreti otomobillerde
tek geçiş için 22,5, gidiş geliş için 45 lira olacak. Bu rakam, kamyonlarda tek
geçiş için 110,5, gidiş geliş için 221 lira oluyor.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde, günlük 135 bin araç geçiş garantisi verilmişken, ortalama 38 bin
araç geçiş yapmış. Geçmeyen günlük 97 bin, yıllık 35,4 milyon aracın bedelini
yine Hazine yani yine halk ödüyor.2 Ödeme miktarı, 2017 için 147 milyon 825 bin dolar.3
2018 yılında toplam 14 milyon 923 bin araç geçişi oldu. Geçiş garantisi
49,2 milyon. Hazine, işletmeci firmaya
34,1 milyon aracın bedeli olarak, 448 milyon lira ödemek zorunda kaldı.4
DİPNOTLAR
2 “CHP’li Akar Tünel ve Köprülerden Geçen Araç
Sayısını Açıkladı” www.sozcu.com
3 https://odatv.com/3.-kopruden-buyuk-zarar-2104171200.html
4 https://www.gazeteduvar.com.tr/ekonomi/2019/04/05/arac-gecis-garantisi-yine-tutturulamadi/
Bu yorum bir blog yöneticisi tarafından silindi.
YanıtlaSil