1838 TÜRK-İNGİLİZ SERBEST TİCARET ANLAŞMASI'NDAN AVRUPA GÜMRÜK BİRLİĞİ'NE

1838 yılında İngiltere’yle imzalanan Serbest Ticaret Antlaşması (Baltalimanı Anlaşması), günümüzdeki Avrupa Gümrük Birliği Protokolüne; 1839’da başlayan Tanzimat uygulamaları ise, Avrupa Birliği uyum düzenlemelerine denk gelir. Tarihin yüzseksen yıl sonra yinelenmiş olması, kuşkusuz bir ilkellik göstergesidir. Tarihten ders alınmadığı için, yaşananlar iki yüzyıl sonra yeniden yaşanmaktadır. Tanzimat Osmanlıyı çökertti, Gümrük Birliği Türkiye’yi yok oluşa götürüyor.

BAĞIMSIZLIK MECLİSİ

Birinci Meclis, ulusal bağımsızlıktan ödün vermeyen, tutsaklığın her türüne karşı çıkan Müdafaa-i Hukuk anlayışının doğal sonucuydu. Ulusun yazgısına yön vererek toplumun her kesimini etkiliyor, güç aldığı halkı tam anlamıyla temsil ediyordu. Bağımsızlık savaşı yürütürken devlet kurmaya girişilmişti ve meşruiyetini ulusal varlığın korunmasından alıyordu. Dünya siyasi tarihinde örneği olmayan, gerçekten demokratik, savaşkan bir yönetim organı, benzersiz bir temsil kurumuydu. Yetkisini ve yaptırım gücünü, kabul ettiği anayasadan değil, millet iradesini yansıtan, yazılı olmayan ve kökleri eskiye giden özgürlük tutkusundan alıyordu.

YAŞADIKLARIMIZDAN ÖĞRENDİĞİMİZ BİRŞEYLER OLMALI

Mimar AYŞE AYDOĞAN

“Acıları paylaşmak insana özgü bir davranıştır; herkese yaraşır, özellikle de başkalarının desteğine gereksinme duymuş ve bu desteği görmüş olanlara.”                                               Decameron Giovanni Boccacio

“BOZKIRDAN DOĞAN UYGARLIK”: KÖY ENSTİTÜLERİ

Köy Enstitüleri, 17 Nisan 1940’ta kuruldu. Değişik ülkelerin eğitim sistemleri içinde, Köy Enstitüleri kadar üzerinde çalışma ve tartışma yapılan bir başka eğitim kurumu çok azdır. Bu okullar, ulusal ya da uluslararası araştırmalara konu oldular; dünya eğitbilim ansiklopedilerine girdiler, dünyanın birçok ülkesinde örnek alındılar. Kapatılmalarının üzerinden 68 yıl geçti ama Köy Enstitüleri hâlâ tartışılıyor. Acı ve hüzün veren bir özlem, direnme yaratan bir umutla anılıyor. Bunun nedeni nedir? Nasıl ve ne amaçla kuruldular? Neden kapatıldılar? Günümüz eğitiminde yerleri olabilir mi?

1942; ATATÜRK DÖNEMİ TARİH KİTAPLARININ MİLLİ EĞİTİMDEN KALDIRILMASI

Milli Eğitim Bakanlığı, Atatürk’ün ölümünden hemen sonra, lise ve üniversiteler için yeni bir tarih kitabı hazırlattı ve 1942 yılında okutulmaya başlandı. Okullarda 1932’den beri Atatürk’ün kendisinin de katılımıyla hazırlattığı, 4 ciltlik tarih kitabı okutuluyordu. İki kitap arasında büyük farklılıklar vardı. İngiliz, Fransız ve Alman ders kitaplarından yararlanılarak hazırlanan yeni kitap; Avrupa uygarlığını yüceltirken, Arap ve İslam tarihiyle ‘uzlaşmaya’, Osmanlı ile ‘barışmaya’ çalışıyordu. Osmanlıyı yıkıma götüren Tanzimat dönemi, ekonomik koşullardan koparılarak ele alınıyor, uygarlaşmayı amaçlayan ve Cumhuriyete birikim sağlayan yenilik hareketi olarak anlatıyordu. Yeni kitap, Türk Tarih Tezini reddediyordu. Türklerin ilk uygarlıklar üzerinde bir etkisinin olmadığı, Antik dönem uygarlıklarının Türklerle ilişkilendirilemeyeceği, Türklerin Orta Asya’dan dünyaya yayılmadığı ve büyük göçler diye bir şey olmadığı söyleniyordu…

ATATÜRK NEDEN GÜNCEL

Büyük bir devrim gerçekleştirip tam bağımsız bir ülke yaratılmışken, insanlar kula kulluktan yurttaşlığa yükselmişken ve aydınlık bir geleceğin yolu açılmışken; nasıl oluyor da bu denli geri, bölünmüş ve umutsuz bir ülke durumuna geliyoruz. Geriye düşmenin, karşıtına dönüşmenin ya da değerlerini yitirmenin bu denli yoğun yaşanmasının nedeni nedir? Bunun sorumlusu kimlerdir?

ÇİN ‘MUCİZESİ’ VE KEMALİST KALKINMA

Emperyalizme karşı bağımsızlık mücadeleleriyle dolu 20. Yüzyıl’da, savaşım sürecini başlatan Türk Devrimi’nin önemi, 21. Yüzyıl’a girerken daha çok öne çıkıyor. Bu önem, azgelişmiş ülkelerin; emperyalist sömürü ağına takılmadan, ulusal haklarından ödün vermeden, nasıl ve ne biçimde kalkınacağını göstermede yoğunlaşıyor. Türk Devrimi’yle başlayan Çin Devrimi’yle süren bağımsız kalkınma uygulamaları, çözülme noktasına gelmiş olmasına karşın güçlü görünen birkaç büyük devletin, yıkıcı etkisinden kurtulmanın tek yoludur. Emperyalizm var olduğu sürece etkisini sürdürecek olan Kemalizm güncelliğini koruyacak ve 21. Yüzyıl’da dünya siyasetindeki etkisini arttıracaktır. 21. Yüzyıla bir dünya devi olarak giren Çin, elde ettiği başarıyla, ‘Kemalist kalkınma Yöntemi’nin azgelişmiş ülkeler için taşıdığı önemini gösteren bir örnektir.

ATATÜRK’ÜN GÜNCELLİĞİ

25 Kasım 2016’da ölen Küba Devlet Başkanı Fidel Castro, Atatürk’ü emperyalizme karşı savaşan “en büyük devrimci” sayar ve eyleminin kendileri için esin kaynağı olduğunu söyleyerek, güncelliğini evrensel boyutuyla ele alır. Şöyle söyler: “Mustafa Kemal Atatürk’ün yaptıklarını ben asla yapamazdım. Gerçek devrimci Atatürk’tür. Büyük bir devrim yaptım ancak Mustafa Kemal’in yaptıklarını başaramazdım. Devrimci Kemal Atatürk varken Türk gençleri neden kendilerine başka önder arıyorlar... Atatürk 1919’da, düşmanları kovmak için Bandırma gemisiyle Samsun’a çıktı ve anti-emperyalist savaş verdi, zafere erişti. Biz Atatürk’ün devrimci savaşından etkilendik, esinlendik. Ve tam 40 yıl sonra, 1959’da Gramsi gemisiyle Havana’ya çıktık. Ülkemizde emperyalizmi ve işbirlikçi faşist Batista rejimini yıkmak için biz de zafere eriştik. Bizim ve tüm ezilen halkların esin kaynağı Mustafa Kemal Atatürk’tür”.¹

SÜMERBANK NAZİLLİ BASMA FABRİKASI

Banu Avar, Venezuella’da karşılaştığı bir olayı şöyle anlatıyor: “Kenti daha iyi görebileceğimiz tepeye doğru tırmanıyorduk. Yol kenarındaki ‘Kemal Atatürk’ tabelasını görünce şaşırmıştım ki, tepeye geldik. Genç bir kız olan rehber, heyecanla ‘Şu fabrikayı görüyor musun? Fabrikanın binasının yanındakiler nikah salonu, sağlık ocağı, okul ve onun arkasındaki de bizim evdir’ dedi. Eeee dememe kalmadı Rehber, ‘Biz buna Atatürk Modeli diyoruz’ diye yapıştırdı. Venezuella’nın bir tepesinde duyduğum sözler, tüylerimi diken diken etmiş, gururum tavan yapmıştı.”